Zofia Sokokolnicka - Polityka zagraniczna w myśli Oswalda Mosleya

W poprzednich artykułach opisałam życiorys Oswalda Mosleya, jego wizję narodu[1], ustroju i państwa[2]. W tym artykule chciałabym przybliżyć jego ideę w kontekście polityki zagranicznej. Oswald będąc zawiedziony polityką prowadzoną przez brytyjski rząd, pragnął stworzyć dla niej alternatywę.

Imperializm

Ugrupowanie Mosleya stało między wielkim dylematem, ponieważ opinia publiczna dyskredytowała kontynentalny faszyzm. Cele pronarodowe stawiane sobie przez BUF były niezgodne z obowiązkiem obrony faszyzmów europejskich. I polityka zagraniczna tejże partii ukazywała tę rozbieżność, a rozterki Mosleya skazywały jego ugrupowanie na społeczne wykluczenie, ponieważ usprawiedliwiała agresywną politykę Mussoliniego i Hitlera. W skrócie możemy określić politykę zagraniczną w dwóch punktach: po pierwsze stawianie na pierwszym miejscu dobra Wielkiej Brytanii, a drugie to życie w zgodzie z mocarstwami europejskimi.

Imperializm brytyjski streszcza korporacjonizm Oswalda, który miał na celu stworzenie samowystarczalnego ekonomicznie państwa, w konsekwencji prowadząc do odrodzenia renomy, którą cieszyła się Wielka Brytania. Twórca BUF pragnął stworzenia międzynarodowego porządku opartego na imperiach korporacyjnych, bądź blokach geograficznych pozwalających nacjom na podział rynków i surowców. Dzięki temu podtrzymywano by pokój na świecie, ponieważ za podstawę konfliktów uważał konkurencję wymuszoną przez kapitalizm.

Mosley przyrównywał imperializm do żywego organizmu, który ma się rozwijać i rosnąć w siłę, a odstąpienie od tej struktury do oderwania części tegoż ciała. BUF chciał utrzymania integralności z brytyjskimi koloniami, dlatego pragnął stłumić próby separatyzmu Indii. Oswald zapewniał, że jego dążenia mają na celu dbanie o kolonie i ochrona ich przed wyzyskiem, ale na pierwszym miejscu stawiał dobro Wielkiej Brytanii.

Za wielkiego wroga w BUF uważano Rosję z jej komunizmem, który postrzegano jako judeo-azjatycki twór, który pragnie rozlać się na resztę Europy. Z tej perspektywy popierano pakt antykominternowski[3], który zakładał wspólny front państw faszystowskich przeciw komunizmowi. Jednocześnie pakt Ribbentrop-Mołotow wywołał zdziwienie wśród faszystów i komunistów brytyjskich. Snuto wiele spekulacji dlaczego doszło do podpisania tego porozumienia o nieagresji z czego jednym było, iż dzięki niemu ZSRR pragnie rozszerzyć swoją rewolucję na skłócone państwa Zachodu. BUF pragnąc sprzeciwiać się takiemu obrotowi spraw chciała budować jedność wokół ideologii faszyzmu i chrześcijaństwa. Stąd kładzenie nacisku na relacje międzynarodowe z Włochami i Niemcami.

W swojej polityce zagranicznej BUF głosiła, że sprzeciwia się porządkowi wersalskiemu i w konsekwencji polityce Ligii Narodów, którą uważali za nieporadną wobec międzynarodowych aktów przemocy. Zarzucano jej także działanie na rzecz interesów państw, które je powołały kosztem innych narodów. BUF uważało działania Ligii Narodów, które zakładało przyznanie każdemu narodowi po jednym głosie bez względu na siłę danego narodu za błędne. Pragnęli oni nadania jej znamion elitaryzmu opartego na szacunku, czyli im wyżej rozwinięte państwo tym więcej powinno mu przysługiwać  głosów. Jednak pod koniec lat 30 uznano niemożność działania faszystów brytyjskich w ramach Ligii Narodów i pragnęli oni stworzenia Super-Ligii, w której skład wchodziłyby państwa faszystowskie (Niemcy, Włochy, Francja i Wielka Brytania). Nowa Liga oparta na filarze tych czterech państw zakładała dominację państw silniejszych nad słabszymi, które miały być połączone w blokach np. Skandynawia czy Bałkany. Państwa zrzeszone w blokach w naturalny sposób swoje interesy miały opierać na kompromisie wypracowanym z tymi silniejszymi, czyli należącymi do „wielkiej czwórki”.

Podsumowując imperializm brytyjski zakładał stworzenie imperium opartego na podstawie ideologii faszystowskiej i zrzeszające państwa nią się kierujące.

Program selektywnego pacyfizmu

Od roku 1935 relacje międzynarodowe z innymi państwami faszystowskimi uległy pogorszeniu, dlatego Mosley unikał tematu polityki zagranicznej. Zaczął skupiać się na kampanii pokojowej pod nazwą Mind Britain’s Business, której celem było uzmysłowienie zbliżającej się wojny i mobilizacja na rzecz pokoju. Możemy tu mówić o trzech fazach tej kampanii. Pierwsza miała na uzmysłowić społeczeństwu zagrożenie konfliktem. W drugiej pragnięto przekonać do protestu, który miał na celu zmianę działań rządu. W ostatniej podjęto próbę sformułowania wsparcia pokoju w formie petycji sprzeciwiającej się wojnie. W ramach tej kampanii organizowano spotkania, marsze i kolportaż broszur wzywających do wstrzymania rozlewu bratniej krwi w imię barbarzyńskiego despotyzmu. Cel całego przedsięwzięcia zamykał się w stwierdzeniu, że Wielka Brytania nie powinna angażować się w konflikty, które jej bezpośrednio nie dotyczą.

Spełnianie postulatów Mind Britain’s Business doskonale obrazuje stosunek do poczynań generała Franco w Hiszpanii. Oswald Mosley wyrażał się przychylnie do jego działań z roku 1936. W przemówieniu wygłoszonym w Stockport uznał je za słuszne choć uważał, że ta sprawa nie jest warta brytyjskiej krwi i nie należy się angażować w ten bunt. W roku 1939 po wygranej Franco przywódca BUF pragnął nawiązania stosunków dyplomatycznych z Hiszpanią, ale przyćmiły ten plan pogarszające się stosunki niemiecko-brytyjskie.

BUF swoją politykę zagraniczną zaczął w znacznym stopniu kreować na wzór polityki III Rzeszy, co było spowodowane zmianą orientacji z Rzymu na Berlin[4]. Mosley wspierał roszczenia terytorialne Niemiec uznając, że zostały one skrzywdzone po I wojnie światowej np. poprzez odebranie kolonii.

Przedstawiciele Unii pragnęli uniknąć kolejnego konfliktu międzynarodowego. Mimo, że w ich szeregach zasiadało wielu żołnierzy poprzedniej wojny, to ich przeżycia wywoływały wielką obawę przed ponownym rozlewem krwi, co skutkowało staraniami by za wszelką cenę uniknąć kolejnej wojny. Gdy widmo kolejnego konfliktu zbrojnego w Europie było coraz większe, BUF w sposób desperacki od roku 1938 nawoływało do utrzymania pokoju.

Przywódca BUF próbował kreować swoją partię na jedyną optującą za pokojem, a jej polityka zagraniczna miała opierać się na prymacie interesów brytyjskich. Zainicjował w marcu 1938 kolejne  spotkania i kolportaż broszur na rzecz pokoju i protestu wobec angażowania się w wojnę z Niemcami. A kulminacja jego działań miała miejsce w czerwcu tegoż roku w kampanii Britain First, której centrum znajdowało się w Londynie. Kontynuowano ją do jesieni. Walka o neutralność narastała im większe roszczenia III Rzesza kierowała przeciw Czechosłowacji.

Rok 1939 Mosley zaczął od przemówienia, w którym zapowiadał, że kolejny rok będzie okresem decydującym czy do kolejnej wojny dojdzie. Mosley przedstawił plan by między Wielką Brytanią a III Rzeszą nie doszło do konfliktu, powołując się na odmienne interesy obu państw, a dzięki temu niezgoda nie powinna zaistnieć między nimi. Zapewniał on także, że Hitler powiedział mu osobiście o tym, iż uważa ich państwa za filary pokoju. Oswald postulował by nie integrować w dążenia Niemiec do odzyskania terytoriów, a nawet by oddano im odebrane kolonie.

Podsumowując Oswald Mosley uważał, że bardzo ważnym jest zachowanie pokoju na świecie, a jedyne konflikty powinny odbywać się na rzecz Wielkiej Brytanii.


Zofia Sokolnicka

 

[1] http://www.szturm.com.pl/index.php/miesiecznik/item/823-zofia-sokolnicka-spojrzenie-na-narod-wedlug-oswalda-mosleya

[2] http://www.szturm.com.pl/index.php/miesiecznik/item/842-zofia-sokolnicka-spojrzenie-na-panstwo-i-ustroj-w-mysli-oswalda-mosleya?fbclid=IwAR0oh51f4kTqK49ZPTcrE3UsqFBGadUgT54CZmmJ4w12kAZcaDpoVFPYjb8

[3] https://www.bryk.pl/slowniki/slownik-historyczny/88389-pakt-antykominternowski

[4] Zmiana orientacji odbywała się na polu ideowym jak i organizacyjnym poprzez zmianę symbolu faszystów brytyjskich z Fasces na błyskawicę wpisaną w okrąg, a pełny uniform wzorowano na mundurze SS. Zastępowano także termin faszyzm niemieckim narodowym socjalizmem.